Oto nadszedł moment, w którym człowiek mówi sobie: „Dość! Haruję jak dziki wół za marne grosze. Nikt mnie nie docenia, o premii czy podwyżce mogę zapomnieć. Daje z siebie wszystko a mimo to nadal jestem na szarym końcu. Szef zmienia auta jak rękawiczki, jeździ na wakacje do pięciogwiazdkowych hoteli a ja co? Ledwo dwa tygodnie na rok wolnego, auto pamiętające jeszcze przełom ustrojowy, wakacje ostatnio spędzone u cioci na wsi… Mam tego dość – zakładam własną firmę! Będę sam sobie szefem, to ja będę zmieniał co rok samochody i wypoczywał w miejscach przeznaczonych dla elit!”.
Powyższy monolog nie należy do rzadkości. Większość osób, które przepracowały już pewien czas „u kogoś” marzy, by w końcu przejść „na swoje” i zacząć zarabiać. Na pierwszy rzut oka sprawa wygląda banalnie łatwo. Wynająć lokal, zarejestrować działalność gospodarczą, zdobyć REGON, NIP i zacząć zarabiać. Ale czy aby na pewno jest to takie proste?
Wybór formy prawnej projektowanej działalności gospodarczej jest kwestią niezwykle istotną. Każda z form prawnych działalności gospodarczej obrosła swoistą, legendarną chwałą, jak również i powstało szereg mitów oddziałujących na „dobre imię” każdej z nich. Celem wyjaśnienia niektórych niedomówień czy półprawd, prezentuję krótką analizę porównawczą dwóch, najpopularniejszych form prawnych – jednoosobowej działalności gospodarczej oraz spółki kapitałowej – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Tytułem wprowadzenia pragnę jedynie wskazać, że każda z zaprezentowanych form prowadzenia działalności gospodarczej posiada swoje wady i zalety. Skuteczne i bezpieczne wykorzystywanie dowolnej formy działalności gospodarczej wymaga zatem bliższego zapoznania się z dana forma prawną, przy czym skorzystanie z profesjonalnego doradztwa jest tutaj wyjątkowo wskazane.
Po ugruntowaniu koncepcji biznesowej (pomysłu na firmę), określeniu innowacyjnych metod jej prowadzenia oraz wstępnego wyboru lokalizacji nowego przedsiębiorstwa warto poddać analizie podstawowe formy prowadzenia działalności gospodarczej zgodnie z regulacjami obowiązującymi na terenie Rzeczpospolitej Polskiej (oraz Unii Europejskiej).
Mając na uwadze powyższe, co do zasady wyróżniamy prowadzenie działalności gospodarczej w formie:
Uwzględniając panujące na rynku trendy, wytypowałem do dalszej analizy dwie formy prawne prowadzenia działalności, które zostaną niżej omówione.
Jednoosobowa działalność gospodarcza to najprostsza, najmniej skomplikowana i najszybsza w powołaniu forma działalności gospodarczej. Jej zawiązanie odbywa się poprzez złożenie stosownego wniosku do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej w formie elektronicznej lub poprzez stosowny formularz składany we właściwym urzędzie gminy. Dodatkowo wymagany jest wniosek o nadanie numeru NIP, REGON i zgłoszenie płatnika składek ZUS. Kolejnym krokiem jest wybór formy opodatkowania oraz okresów rozliczeniowych. Wartym przemyślenia jest również złożenie wniosku o wpis płatnika podatku VAT, co umożliwi wystawianie, przyjmowanie i rozliczenie faktur VAT jako dokumentów kosztowych i przychodowych. W kwestii wyboru formy opodatkowania sugeruję kontakt z biurem księgowym. Kwestia likwidacji przedsiębiorstwa wygląda podobnie, jak jego rejestracja – wymaga się rozliczenia z Urzędem Skarbowym, a następnie złożenie wniosku o wykreślenie przedsiębiorstwa z rejestru CEIDG.
Koszt powołania jednoosobowej działalności gospodarczej to koszt od 170,00 złotych w górę, w zależności od stopnia zaangażowania osób czy podmiotów trzecich – jeżeli wymagany będzie zakup kasy rejestrującej, to owy koszt wzrośnie od kilkuset do kilku tysięcy złotych.
Podkreślenia wymaga fakt, że z chwilą rejestracji powstaje stosunek ubezpieczenia społecznego, którego rezultatem jest konieczność opłacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne, rentowe i emerytalne przedsiębiorcy oraz składka na Fundusz Pracy. Całkowite obciążenie z tego tytułu wyniosło w ostatnim roku (2014) średnio ok. 1.050,00 PLN miesięcznie, który to wydatek przedsiębiorca ponosił niezależnie od faktu, czy działalność przyniosła zysk czy stratę. Dla osób, które nie prowadziły działalności gospodarczej przez ostatnie 5 lat przewidziano 24-ro miesięczna ulgę w powyższych świadczeniach. Dla tych osób w bieżącym roku średnie, miesięczne obciążenie tytułem ubezpieczenia społecznego wyniosło ok. 430,00 PLN. Podkreślenia wymaga, że nieopłacanie składek na ZUS może pociągać za sobą dodatkowe konsekwencje natury finansowej oraz egzekucję z majątku przedsiębiorcy.
W kwestiach prawnych należy wskazać, że jednoosobowy przedsiębiorca odpowiada za zobowiązania firmy całym swoim majątkiem bez ograniczeń. Oznacza to, że w przypadku egzekucji należności przeterminowanych organ egzekucyjny może zająć również „majątek prywatny” przedsiębiorcy jak mieszkanie, samochód, sprzęt RTV, oszczędności itp. Nie istnieją tutaj w zasadzie wyłączenia, za wyjątkiem regulacji KPC ograniczających egzekucję z poszczególnych składników majątku.
Jednoosobowej działalności gospodarczej nie można zbyć. Jest ona w zasadzie drugą tożsamością przedsiębiorcy. Jedyną formą odsprzedaży jest tutaj albo sprzedaż składników majątku przedsiębiorstwa, albo sprzedaż przedsiębiorstwa jako zorganizowanej całości (lub części) w drodze umowy z notarialnie poświadczonymi podpisami (umowy notarialnej, jeżeli w skład majątku wchodzą np. nieruchomości). Do jednoosobowej działalności gospodarczej nie jest możliwe przystąpienie wspólnika. Jednoosobowa działalność gospodarcza może natomiast uczestniczyć w spółkach cywilnych oraz być przekształcana w spółki osobowe i kapitałowe, co oczywiście łączy się z dodatkowymi kosztami.
Konkludując należy wskazać, że jednoosobowa działalność gospodarcze jest szybka i łatwa w założeniu, natomiast pociąga za sobą nieuniknione, miesięczne koszty oraz ryzyko odpowiedzialności całym majątkiem przedsiębiorcy w przypadku niepowodzenia przedsięwzięcia.
Niejako na drugim biegunie znajduje się spółka kapitałowa – spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Jest to podmiot prawa handlowego, osoba prawna posiadająca odrębną podmiotowość prawną od osób wspólników czy członków jej organów. Oznacza to, że za swoje zobowiązania odpowiada wyłącznie ona własnym majątkiem, jednakże o tym nieco niżej.
Spółka z ograniczona odpowiedzialnością jest podmiotem wysoko sformalizowanym. Do jego powołania wymagane jest zawarcie umowy spółki w formie aktu notarialnego, wniesienie pokrycia kapitału zakładowego (min. 5.000,00 PLN), wybór organów (przynajmniej zarządu) oraz zgłoszenie spółki do Krajowego Rejestru Sądowego. Powyższe oczywiście nie zwalnia spółki od uzyskania numerów ewidencyjnych NIP i REGON, jednakże odbywa się to na etapie rejestracji w KRS. Czas rejestracji szacuje się w oparciu o praktyczne doświadczenia na okres ok. 30 dni od zawarcia umowy spółki. Należy jednak wskazać, że od chwili uzyskania numeru REGON (co jest możliwe stosunkowo szybko) spółka (będąc podmiotem w organizacji) może rozpoczynać działalność operacyjną.
Likwidacja spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, podobnie jak jej zawiązanie jest procedurą dalece sformalizowaną, a co za tym idzie również i czasochłonną.
Koszt powołania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością szacuje się od 1.600,00 (dla samych kosztów notarialnych i sądowych) w zależności od stopnia udziału podmiotów trzecich w procesie obsługi powołania spółki.
Spółka jako taka nie może być podmiotem ubezpieczenia społecznego – może występować jedynie jako płatnik, a nie ubezpieczony. Wspólnicy spółki oraz członkowie jej organów nie pozostający ze spółką w stosunku pracy czy stosunku cywilnoprawnym, nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu, przez co nie występuje obowiązek odprowadzania stosownych składek do ZUS w wysokości choćby zbliżonej do tych, które obciążają przedsiębiorcę jednoosobowego. W tym zakresie można zatem osiągnąć pokaźną, roczną oszczędność, która może być szczególnie istotna w fazie organizacji spółki.
Jak już wskazałem powyżej, za wszelkie zobowiązania odpowiada wyłącznie spółka całym swoim majątkiem. Wspólnicy odpowiadają jedynie do wysokości wniesionego kapitału, co w praktyce oznacza, że w najczarniejszym scenariuszu tracą jedynie tyle, ile wnieśli do spółki, natomiast ich prywatny majątek jest „nietykalny”. Członkowie zarządu natomiast mogą ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem jedynie w przypadkach określonych w art. 299 KSH. By nie dopuścić do takiej sytuacji wystarczy zatem, by zarząd w odpowiednim czasie złożył wniosek o upadłość spółki.
W ramach spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może dojść do sprzedaży części lub całości udziałów posiadanych przez danego wspólnika. Sprzedaż przedsiębiorstwa odbywa się zatem poprzez przeniesienie 100% udziałów na kupującego. Istnieje również możliwość uczestnictwa spółki w innych spółkach. Wreszcie, spółka która zaprzestała prowadzenia działalności gospodarczej może zostać zlikwidowana, zawieszona (rozumianego jako zawieszenie działalności gospodarczej) lub sprzedana. Przystąpienie nowego wspólnika może odbyć się natomiast poprzez sprzedaż części udziałów istniejących lub podniesienie kapitału zakładowego powiązane z emisją nowych udziałów.
Konkludując należy wskazać, że pomimo swojej wysokiej formalizacji spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oferuje szereg korzyści i udogodnień nieznanych jednoosobowej działalności gospodarczej.
Jak wskazałem powyżej, każda z najpopularniejszych form prowadzenia działalności gospodarczej posiada swoje wady i zalety. Kryterium wyboru danej formy prawnej przedsiębiorstwa winno zatem być bezpieczeństwo finansowe przedsiębiorcy, jak również i zasobność w środki przeznaczone na samo powołanie podmiotu.
Warto również rozważyć wybór formy prawnej w kontekście powodzenia projektowanej działalności. Dla przedsięwzięć głęboko przemyślanych czy już przetestowanych w praktyce można zarekomendować formę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Forma owa będzie też rekomendowana w przypadku, gdy prowadzenie przyszłej działalności będzie opierało się w pewnym zakresie o zaciągnięte zobowiązania.
Natomiast dla inwestycji pilotażowych o niskim stopniu ryzyka, w dodatku opieranych wyłącznie o środki i zasoby posiadane przez przyszłego przedsiębiorce można polecić formę jednoosobowej działalności gospodarczej.
W razie chęci uzyskania szerszych informacji w zakresie poruszonym niniejszym artykułem, czy też celem uzyskania analiz w odniesieniu do skonkretyzowanych projektów gospodarczych zapraszam do kontaktu z naszą kancelarią.
Jeżeli niniejszy artykuł okazał się dla Państwa pomocny, możecie podziękować jego autorowi poprzez "polubienie" go za pomocą poniższego łącza. Z góry dziękujemy!
Autor: mgr Piotr Migas, Doradca Prawny KDBiP sp. z o.o.
Data utworzenia: 05 stycznia 2015 r.
W dowolnym momencie mogą Państwo skontaktować się z naszą Kancelarią oraz uzyskać informacje o zakresie i formach świadczonych usług poprzez: